Cộng đồng dân cư sinh sống trong VQG Hoàng Liên

Trong khu vực Vườn quốc gia Hoàng Liên (vùng đệm và vùng lõi) có khoảng hơn 3.000 hộ dân và phân bố trên 154 thôn bản, trong đó có 05 thôn, bản hiện nằm sâu trong vùng lõi và 21 thôn nằm ở giáp ranh giới Vườn quốc gia. Đây là nơi sinh sống của 08 dân tộc anh em, trong đó dân tộc HMông chiếm khoảng 37,6% (phần lớn đang sinh sống ở các xã thuộc huyện Sa Pa), người Thái chiếm 36,4% (tập trung chủ yếu ở huyện Tân Uyên), người Dao chiếm 6,5%, số còn lại là các dân tộc như: Tày, Dáy, Khơ Mú, Lào, Kinh (người Kinh tập trung chủ yếu ở huyện Tân Uyên, tới đây theo chương trình khai hoang phát triển kinh tế miền núi và di dân tự do). Cụ thể như sau:

 

Bảng 01. Thống kê các thôn nằm trong vùng lõi và ven rừng Hoàng Liên (địa bàn Tỉnh Lào Cai)

 

STT XÃ, THÔN
A Các Xã, thôn nằm trong vùng lõi
I Xã Bản Hồ
1 Thôn Séo Trung Hồ
2 Thôn Ma Quái Hồ
3 Thôn Tả Trung Hồ
II Xã Tả Tả Van
1 Thôn Séo Mý Tỷ
2 Thôn Dền Thàng
B Các xã, thôn nằm ven VQG.
I Xã Bản Hồ
1 Thôn Nâm Toóng
2 Thôn Bản Dền
3 Thôn La Ve
4 Thôn Hoàng Liên
II Xã Tả Van
1 Thôn Tả Van Giáy 1
2 Thôn Tả Van Giáy 2
3 Thôn Tả Chải Mông
4 Thôn Tả Chải Dao
5 Tả Van Mông
III Xã Lao Chải
1 Thôn Lý Lao Chải
2 Thôn Hàng Lao Chải
3 Thôn Lồ Lao Chải
4 Thôn San I
5 Thôn San II
IV Xã San Sả Hồ
1 Thôn Sín Chải A
2 Thôn Sín Chải B
3 Thôn Cát Cát
4 Thôn Ý Lình Hồ 1
5 Thôn Ý Lình Hồ 2
  Tổng cộng (24 thôn)
 

Riêng 5 thôn bản nằm trong vùng lõi (Séo Mý Tỷ, Dền Thàng, Tả Trung Hồ, Séo Trung Hồ, Ma Quái Hồ) là nơi sinh sống chủ yếu của 03 dân tộc thiểu số, trong đó người Hmông chiếm 73,8% và người Dao chiếm 17,4% và dân tộc Dáy chiếm 8,8%. Phân bố dân cư trên các thôn bản không tập trung ở một khu vực cố định mà sống rải rác trên khắp các quả đồi của thôn nên việc tuyên truyền phổ biến giáo dục nhận thức của người gặp nhiều khó khăn trong việc đi lại, tiếp xúc trao đổi, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát và quản lý bảo vệ rừng.

Điều kiện kinh tế, văn hóa xã hội của người dân địa phương còn đang gặp rất nhiều khó khăn, đời sống của họ còn phụ thuộc rất nhiều vào tài nguyên rừng. Việc phát triển kinh tế hoàn toàn vào nông nghiệp thô sơ như trồng lúa nước, canh tác nương rẫy, trồng Thảo quả, chăn thả tự do và một bộ phận nhỏ nhờ vào du lịch (homestay, hướng dẫn, poster, bán hàng…). Diện tích trồng cây nông nghiệp trong vùng ít, đất xấu, phân bố rải rác, đất trồng màu thì thường phân bố ở xa khu dân cư và thường bám vào các khu rừng phục hồi. Hiện tại canh tác lúa nước trong vùng chủ yếu là 1 vụ hè thu do khả năng cung cấp nước cho sản xuất bị hạn chế, nhất là vào mùa khô và thời tiết quá lạnh. Chăn nuôi đóng vai trò quan trọng đối với đời sống của các hộ gia đình, như một hình thức dự trữ của cải, khi cần tiền họ có thể bán đi. Các loài gia cầm, Lợn và Dê được nuôi chủ yếu để lấy thịt, còn đối với Trâu và Ngựa được sử dụng cày kéo.

Khu vực VQG Hoàng Liên có cảnh quan núi non hùng vĩ, khí hậu mát mẻ, cùng và là nơi sinh sống của nhiều đồng bào các dân tộc ít người với nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc như hoạt động ca múa nhạc của người Mông, Dao, Giáy với những nhạc cụ: khèn, sáo, kèn, đàn môi; các kiến trúc nhà ở của người dân tộc, ẩm thực, lễ hội…Đây chính là thế mạnh đã góp phần gây dựng nên sự nổi tiếng của một khu du lịch đầy tiềm năng như VQG Hoàng Liên. Tại đây, du khách có thể tham gia và các hoạt động du lịch văn hóa – sinh thái thú vị.

Vũng Rồng- Giếng Tiên

Vũng Rồng – Giếng Tiên nằm trên địa phận xã San Sả Hồ, thuộc vùng lõi VQG Hoàng Liên ở độ cao gần 2.000 m so với mực nước biển. Đến với Vũng Rồng – Giếng Tiên, du khách được kết hợp hai loại hình du lịch là du lịch cồng đồng làng bản và du lịch sinh thái leo núi mạo hiểm. Tuyến đi bộ dã ngoại với tổng chiều dài gần 8 km, thời gian 01 ngày. Nơi đây nằm giữa khu rừng nguyên sinh với hệ động, thực vật phong phú đa dạng, những thác nước trắng xóa, những dòng suối trong xanh mát lạnh, là một trong những tuyến du lịch nguyên sơ, hoang dã nhất của dãy núi Hoàng Liên.

Vũng Rồng – Giếng Tiên là hai điểm dừng chân trên chuyến hành trình dài qua khu rừng nguyên sinh mang nét ôn đới núi cao xuất phát từ bản Cát Cát – nơi ở của đồng bào người Mông, bước qua thế giới của những loài động, thực vật đặc hữu, quý hiếm và đa dạng của VQG Hoàng Liên, bên dòng suối Hoa cuồn cuộn, dưới chân là những phiến đá lớn phủ rêu phong.

Sự kỳ bí của Vũng Rồng – Giếng Tiên mang theo quá trình dài của lịch sử, của truyền thuyết, của sự ào ào mạnh mẽ nơi những dòng thác đỏ, những giếng nguồn sâu thẳm  giấu diếm bao điều bí mật, những con suối róc rách ngày đêm thì thầm kể chuyện về đất trời, cỏ cây và vạn vật.

Với Vũng Rồng – theo tiếng gọi của người Mông là “Lu Giàng Pàng”. Cũng Rồng rộng khoảng 700-800 m2, phía trên có thách nước dài hơn 100 m đổ xuống tung bọt trắng xóa. Thác nằm giữa khe núi cao, được thiên nhiên e ấp, bảo vệ.

Thác Nàng Tiên thứ bảy

Thác Nàng tiên thứ bảy nằm cách Trạm Tôn 2 km theo đường leo núi Fansipan. Thác nằm trong rừng nguyên sinh của VQG Hoàng Liên, phía đầu nguồn thác Tình yêu. Truyền thuyết về thác Nàng tiên thứ bảy gắn liền với câu chuyện tình yêu của chàng trai Ô Quí Hồ và nàng tiên thứ bảy. Vì quá thương nhớ nhau do bị ngăn cách, cô gái biến thành loài chim lông vàng luôn miệng gọi Ô Quý Hồ, còn chàng trai ngóng trông người yêu hóa thành bước tượng ngày đêm cầu nguyện. Bức tượng này nằm giữa thác nước chảu, rẻ làn nước thành hai như dòng lệ chia ly.

Đây là điểm du lịch nằm trong chương trình mở rộng tuyến du lịch sinh thái Suối Vàng – thác Tình yêu thuộc VQG Hoàng Liên. Ngoài việc khám phá thác nước, du khách con được trải nghiệm chuyến dã ngoại thực tế với nhiều loài cây, con rừng độc đáo, mới lạ.

Love Waterfall

Talking about Sapa, travelers often remember its peaceful fresh atmosphere, terrace fields stretching from mountain to mountain or colorful valleys while many others memorize romantic waterfalls, and Love Waterfall is the outstanding one.

Located in San Sa Ho Commune with 4km to the Northwest of Sapa Town, Love Waterfall deserves to be a must-see in this allured town. The name of this waterfall, Love, originates from a legendary love story that has been told to generations in this land. The story tells that long time ago, this waterfall was the bathing place of fairies from heaven. One day, a fairy was mesmerized by flute sound of a young boy near the fall, so she spent every night listening to his melodies. Not long time after, her parentscame to know the secret, and forbade her from coming back to the fall. The passionate fairy transformed herself to a bird so that she could live with her love forever. From then on, the name Love is born.

 

Travelling on a soil road offragrantflower on the two sides of it to the fall, tourists might be more and more curious about how beautiful the waterfall is. From far sight, Love Waterfall looks like a sparkling stream of light.

It has a height of about 100m, and starts from the peak of Fansipan Mountain and rush noisily into the Gold Stream like a never-ending song. Under the waterfall, the Gold Stream runs along with green grass plots and bamboo clusters, forming a poetic image.The stream flows to the forest endlessly, to some places that only passionate people dare to venture into.

 

Khu du lịch sinh thái suối Vàng – thác Tình yêu

Khu du lịch sinh thái Suối Vàng – thác tình yêu tại Trạm Tôn – Núi Xẻ  do VQG Hoàng Liên quản lý, thuộc địa phận xã San Sả Hồ, cách thị trấn Sa Pa khoảng 15 km trên quốc lộ 4D. Thác tình yêu có độ cao gần 100 m, bắt nguồn từ đỉnh Fansipan mang theo hơi lạnh của núi rừng. Dưới chân thác là con suối Vàng nghiêng mình uốn lượn, trải dài dưới những bụi trức gai, xen với vẻ đẹp dịu dàng của các loài hoa Đỗ quyên, Phong Lan…

Theo truyền thuyết kể rằng: Ngày xưa, các nàng tiên nhà Trời thường lui xuống đây tắm mát. Cứ mỗi lần xuống tắm, các nàng đều rất say mê, thích thú trước cảnh đẹp và không gian nơi đây. Một ngày kia, nàng tiên thứ bảy tình cơ nghe được tiếng sáo của chàng tiêu phu đi đốn củi trong lúc nghỉ ngơi bên dòng suối Vàng. Tiếng sáo của chàng lúc trầm, lúc bổng vang vọng cả núi rừng. Một lần, vì quá mải miết lắng nghe, nàng quên mất đến giờ về trời. Đêm xuống ngày một lạnh, nàng đã nhờ hơi ấm bên đống lửa của chàng tiều phu, được chàng dùng chiếc sáo của mình thổi cho nghe những tình khúc mê hồn, hay đến nối cả hưu nai, hổ, báo và chim rừng cùng nhảu múa hóa theo điệu nhạc du dương. Không gian sôi động đó kéo dài cho đến khi ánh mặt trời lấp ló qua những ngọn cây, nàng mới vội vã bay về trời. Kể từ đó, ngày nào nàng cũng cùng chị em xuống tắm và ở lại cùng chàng. Cho đến một ngày, Nhà trời đã nhận ra sự đổi thay của con gái, cấm nàng xuống trần gian. Vì quá nhớ thương chàng, nàng đã hóa mình thành một loài chim long vàng bay quanh ngọn núi, luôn miệng kêu ba tiếng “Ô Quí Hồ” da diết không nguôi. Cảm động trước mối tình của họ, nhân gian đã đặt tên thác nước là Thác Tình yêu để tưởng nhở chuyện tình đẹp, lãng mạn và đượm buồn đó.

Khi đến Khu du lịch suối Vàng – thác tình yêu, du khách dừng chân tại Trạm Tôn để mua vé và làm các thủ tục khác. Tại đây, các cán bộ Kiểm lâm VQG Hoàng Liên sẽ giới thiệu về Khu du lịch sinh thái, những kinh nghiệm chinh phục đỉnh Fansipan và những giá trị đa dạng sinh học, cảnh quan thiên nhiên của VQG Hoàng Liên qua tranh ảnh, video, tờ gấp, sách…

Cách Trạm Tôn vài chục mét đi bộ, du khách đặt chân lên Lầu Vọng Cảnh. Từ đó có thể chiêm ngưỡng toàn bộ khung cảnh thị trấn Sa Pa đèo Ô Quý Hồ, đèo Lai Châu và dãy Hoàng Liên hùng vĩ. Hơn cả, du khách được đánh vào quả chuông đồng nhiều năm tuổi – quả chương được treo cao nhất so với mực nước biển tại Việt Nam.

Khu du lịch sinh thái suối Vàng – thác Tình yêu có tuyến đi bộ với tổng chiều dài 1,6 km, được xây dựng từ các khối đá đẽo gọt tỉ mỉ sẽ đưa du khách và khu rừng nguyên sinh. Ở đây, du khách có thể kết hợp giữa các hoạt động dã ngoại ngoài trời và cắm trại tại những bãi cỏ bằng phẳng, tận hưởng đất trời Hoàng Liên.

Silver Waterfall

Silver Waterfall is far about 15 kilometers from Sapa toward Lai Chau; tourists take approximately 30 minutes by motorbike or bus to visit one of the most beautiful waterfalls in Vietnam. The scenery along the way, the pine forest, and the ‘su su’ spread over the hills. With more than 100 meters high, white water poured down the stream.

Standing on Ham Rong Mountain, visitors will see the water flows down as silver so that people in here called the waterfall with the romantic name “Silver Waterfall”. Go over about 2 kilometers, tourists will come to Tram Ton where the mountain Fan Si Pan conquest begins to conquer the roof of Indochina.

Continue the trip to Heaven Gate, visitors will find spectacular natural paintings with dense forest, far away is the little crooked path. And they will see the difference between the two provinces of Lao Cai and Lai chau. Sapa has the cool and pleasant air, in contrast, Lai Chau has climate as the summer. Guests can soak in the cool stream, throw away all worries and relax under the shade of forest in order to all sorrows go with Silver flows.

Tourists can go to Silver Waterfall by Jeep or Car 4-seats.

Thác Bạc

Thác Bạc cách Sa pa 12 km, thác nằm ngay ven quốc lộ 4D rất thuậ tiện cho khách du lịch, cùng lộ trình tới khu du lịch sinh thái Suối Vàng – thác Tình yêu thuộc xã San Sả Hồ. Độ cao của Thác Bạc khoảng 130-200  m. Thác có dòng chảy với lưu lượng lớn, đổ xuống trắng xóa như dát bạc từ trên khe núi cao hàng trăm mét, dòng nước ầm ầm đổ xuống, bọt tung trắng xoá như những đóa hoa vì vậy gọi là thác Bạc. Từ xa đã nghe thấy tiếng thác đổ ào ào, tiếng vang được lập lại trong rừng thẳm càng tăng thêm cảm giác hoang dã và huyền bí.

Đên đây bạn sẽ cảm nhận được sự hùng vỹ của thiên nhiên và dòng nước mát lạnh. Sau khi leo lên các bậc đá và chinh phục thác nước này với những bức hình đẹp thì bạn có thể xuống chân thác nước và thưởng thức những sản vật của Sapa như: Chim rừng nướng, trứng nướng, thịt lợn bản nướng…. để nạp năng lượng và tiếp tục cuộc hành trình đến với con đèo Ô Quy Hồ – Một con đèo nằm ở độ cao nhất Việt Nam….

Bãi đá cổ

Bãi đá cổ là quần thể những phiến đá lớn thuộc xã Hầu Thào do nhà khảo cổ học người Pháp gốc Nga Victor Goloulew phát hiện từ năm 1925, cho đến nay đã phát hiện được 159 tảng đá có khác các dấu hiệu của người cổ.

Tuy đã có nhiều nghiên cứu về những bí ẩn của các nét chạm khắc trên đá nhưng vẫn chưa có lời giải đáp. Hiện tại, bãi Đá cổ đang được quy hoạch và bảo tồn để đề nghị UNESCO công nhận là di sản thế giới.

Xã Tả Van

Xã Tả Van nằm cách thị trấn Sa Pa 9 km, bao gồm 05 thôn nằm trong vùng đệm ngoài của VQG Hoàng Liên (Tả Van Giáy 1, Tả Van Giáy 2, Tả Chải Mông, Tả Van Mông và Tả Chải Dao) và 02 thôn nằm sâu trong VQG Hoàng Liên (Séo Mý Tỷ và Dền Thàng) với tống số gần 3.500 nhân khẩu thuộc hơn 580 hộ người Dao, Mông và Giáy.

Tả Van nghĩa là “Đường quành lớn”, tựa như đường vành thúng, đường chân kiềng với cánh đồng ruộng bậc thang thế “đường quành” mênh mông, đẹp như một bức tranh, lưng tựa vào dãy Hoàng Liên Sơn, trước mặt là suối Mường Hoa trong trẻo uốn dòng. Từ Tả Van có thể đi lại rất thuận tiện sang các điểm du lịch nổi tiếng khác của Lào Cai: Lao Chải, Cầu Mây, Tả Phìn…

Nhiều năm trở lại đây, Tả Van đã trở thành một trong những điểm đến cho những ai ưa khám phá, trải nghiệm. Trong không gian hùng vĩ của đất trời mây khói, Tả Van ẩn chứa nhiều “mắt nhìn” sâu thẳm – nơi mà người ta lên như để tìm thêm từng “mảnh quá khứ” của những người anh em núi cao vừa quen vừa lạ. Ở Tả Van còn sót lại tục thờ đá của người Việt cổ. Bên kia suối có khu chạm khắc đá cổ với gần 200 tảng đá to nhỏ các cỡ. Trên mỗi tảng đá khắc nhiều hình ảnh và hoa văn độc đáo của người xưa. Ngày ngày trong không gian ấy, người ta sinh sống, hoạt động, đi lên Sa Pa bán hàng thổ cẩm, đi chợ và nói chuyện cấy hái…

Bản sắc văn hoá được coi như một tiềm lực cơ bản để thúc đẩy du lịch, hơn nữa một số điều kiện vật chất của Tả Van thời gian qua đang được nâng cao. Trong xã đã có nhiều hộ dân tổ chức dịch vụ lưu trú, khách có thể nghỉ qua đêm với điều kiện ăn uống, vệ sinh và an ninh tương đối tốt, đêm nằm trên đệm cứng trong nhà gỗ mà ngửi mùi sương lạnh ở ngoài lùa vào khe gỗ và tiếng rì rầm của gió…

Tả Van còn nổi tiếng với thôn Séo Mý Tỷ với diện tích 150 ha, trong đó có 60ha gồm hồ nước và đập thủy điện Séo Trung Hồ – là điểm du lịch sinh thái – cộng đồng mang lại trải nghiệm vô cùng thú vị.

 

Ta Van

Located far from Sapa less than 10 kilometers, Ta Van – a village of Lao Cai province is lying peacefully in the valley of Muong Hoa. Residents are mainly the H’Mong ethnic, Giay, and Red Dao… with approximately 1000 people. From Ta Van, we can travel very convenient to other popular destinations of Lao Cai such as: Lao Chai, Cau, Ta Phin, Cat Cat…

The road leads to Ta Van village that is small and narrow. Along two sides has a fertile terraced field which adorns by the green of corn and rice. When visitors come to Ta Van village, they will not be amazed at the simple beauty of the houses in the village. Previously, Ta Van based on the customs and characteristic of the Giay in Lao Cai. They live together at the bottom, mountains, the valleys, along streams. They rarely live in the mountain or the top. Because living in a same local, according to historical process, the Giay is influenced by the culture of the Tay, Thai, Nung about language, home, dress and some cultural activities…

Growing rice is the major profession of the Giay. Besides, they also produce instruments and engraved silver. They live in both stilted houses and common houses with a solemn central part which is served as a place for ancestor altar and guest reception. The Giay have quite various cultures with fairy-tale, poetry, proverbs and riddles. Costumes of the Giay are simple: women with short eczema, wearing cloth bag with embroidered flowers; man also wears pants and shirt.

If having the opportunity to come here, visitors can enjoy some special dishes of ethnic Giay such as: roast fish of Muong Hum, horse meat of Muong Khuong, sticky rice of Van Ban… and enjoy festivals, folk games of the Giay: Nao Cong, Roong Pooc… and participate in tours of the village.

 

The Giay

Only 2% of Sapa’s population come from the Giay ethnic group, and so it can be tough to discover much about this fascinating community that emigrated to Vietnam from China only two centuries ago. A majority of Vietnam’s Giay group live in more northern provinces in the country where stilted houses (the traditional-style home) is common even now. In the sunny and fertile Lao Chai village, though, Giay homes have adapted to be closer to be only one story, usually with a simple interior in a dirt floor.

Distinct from the H’mong communities they live alongside, the Giay wear relatively simple clothing that boasts splashy, vibrant colours but less ornamentation than H’mong textiles. Thanks to their geographic roots, a whole host of Giay cultural elements feel distinctly Chinese, with the group’s clothing and cuisine borrowing flavours from Vietnam’s northern cousin. In Lao Chai, the Giay sustain their livelihoods and health in much the same way as the H’mong – by raising lifestock and tending to endless rice terraces and mountain fields.